O Ustroniu Morskim

Na skróty:

• Walory przyrodnicze
• Walory kulturalne i historyczne
• Rekreacja w gminie

Walory przyrodnicze

Ustronie Morskie to nadmorskie kąpielisko i wczasowisko położone ma Wybrzeżu Słowińskim w powiecie kołobrzeskim, siedziba władz gminnych. Pod względem powierzchni gmina Ustronie Morskie jest jedną z najmniejszych gmin województwa zachodniopomorskiego, zajmuje obszar 57 km ², gdzie w sześciu sołectwach zamieszkuje około 3,6 tys. stałych mieszkańców. Na długości 10 km gmina ma bezpośredni dostęp do otwartego morza.1 Miejscowość Ustronie Morskie rozciąga się wzdłuż bałtyckiej plaży, do której miejscami opada klifem wysokim nawet do 16m.2 Klif ten jest rzadko spotykany na wybrzeżu koszalińskim.

Skarbem gminy jest jej przyroda. Mimo postępu cywilizacyjnego jest w dalszym ciągu mało przekształcona. Żywym dowodem na ekologiczną czystość regionu jest bocian. W niektórych wsiach można doliczyć się nawet 10 i więcej gniazd bocianich. Nie bez znaczenia dla tego obszaru jest też fakt, że woda pitna pobierana jest ze studni głębinowej, a ścieki odprowadzane są do oczyszczalni spełniającej normy europejskie. Krajobraz gminy jest dziełem lądolodu skandynawskiego. Podziwiać tu można morenę. Pas nadmorski leży w Strefie Chronionego Krajobrazu, a duża część jej obszaru wchodzi w skład Strefy Ochrony Uzdrowiskowej.

W lesie Kołobrzeskim można odkryć bogactwo przyrody. Liczne bagna, nad którymi unoszą się opary, przypominają o dziewiczości tego dużego kompleksu leśnego. Rośnie tu najstarszy dąb w Polsce 800 – letni "Bolesław" i młodszy od niego 640 – letni "Warcisław". Inne drzewiaste pomniki przyrody także plasują się w pierwszej dziesiątce w rankingu dendreologicznym kraju, stąd zrodziło się powiedzenie: "Gmina pomnikami przyrody słynąca".

Klimat gminy jest klimatem morskim. Wilgotność powietrza jest tutaj większa, a wahania temperatury mniejsze niż w głębi Polski. Otoczenie Ustronia Morskiego cechuje swoisty mikroklimat, średnie nasłonecznienie należy do największych w Polsce. Specyficzną cechą bioklimatu jest występujący w powietrzu aerozol morski, który wykazuje lecznicze właściwości w leczeniu górnych dróg oddechowych. Aerozol morski powstaje przez uwolnienie z wody morskiej drobnych cząsteczek jodu, soli, chloru, bromu i innych leczniczych składników. Zasięg występowania aerozolu to 300 metrów od brzegu morza. Występuje tutaj lokalny wiatr – bryza morska. Zjawisko to polega na tym, że w ciągu dnia wiatr wieje w kierunku nagrzanego lądu.

Największą inwestycją okresu międzywojennego była budowa Promenady Nadbrzeżnej, która rozpoczyna się w Sianożętach, gdzie biegnie grzbietem wydm, następnie na długości Ustronia Morskiego prowadzi koroną klifu nadmorskiego. Promenada była i jest ulubionym miejscem spacerów.

Obok przystani rybackiej na wysokiej wydmie rosną buki zwyczajne, naliczono ich około 70. To rzadko spotykane w Polsce tak duże skupisko okazałych drzew tego gatunku rosnących w jednym miejscu.3 Obwody niektórych z nich mierzone na wysokości 130 cm od podstawy przekraczają 3 m. zostały one wpisane do rejestru "skarbów" natury.

Morze w rejonie Gąsek zyskało miano "Bałtyckiego Trójkąta Bermudzkiego". Zalegają tu złoża magnetytu, jego obszar rozciąga się również na morze.

^ do góry ^

Walory kulturalne i historyczne

W Ustroniu Morskim znajduje się pod opieką konserwatora zabytków aż 65 obiektów. Dzięki temu, że przetrwały kurort zawdzięcza swój niepowtarzalny klimat.

Na terenie gminy Ustronie Morskie można zwiedzić wiele ciekawych zabytków, których historia sięga nawet XII wieku. Większość z nich zlokalizowana jest w miejscowości Rusowo, oddalonej od Ustronia o ok. 10 km.

We wsi Rusowo archeolodzy dokonali cennego odkrycia – osady z okresu wczesnej epoki żelaza (650 – 550 lat p.n.e.) i okresu wpływów rzymskich. Znaleziono tu liczne groby skrzyniowe, a w nich oprócz zwykłych popielnic także urny twarzowe. Ponad to inne unikatowe zabytki jak, np. obręcze ozdobne na szyję z brązu. Znalezisko to sugeruje, że właśnie tędy przebiegał „bursztynowy szlak”, który przez kilka tysiącleci łączył wybrzeże Bałtyku z krajami śródziemnomorskimi.

W Rusowie znajduje się także kościółek, jedna z najstarszych świątyń chrześcijańskich na Pomorzu. Dziś liczy sobie ponad 600 lat. Świątynia jest cennym zabytkiem, a nawet pomnikiem średniowiecznej architektury sakralnej. Kościółek usytuowany jest na niewielkim wzniesieniu przy zbiegu dróg. Jeszcze w 1899 roku w wieży znajdował się dzwon datowany na rok 1379 roku, prawdopodobnie został zabrany z kościoła w celu przetopienia na armaty. Szczęśliwie ocalał tu jeden z dzwonów, renesansowy oddany w 1592 roku. Przetrwał też drewniany, wiszący świecznik wykonany w formie okręgu, na którym znajduje się 12 profitek na świece (to symboliczne ukazanie dwunastu apostołów, czyli jedności Kościoła świętego).

W Rusowie można zwiedzić również Park Podworski z 8 pomnikami przyrody. Historia tego parku sięga początku wieku XIX. Na obszarze prawie 36 ha powstał tu park o charakterze romantyczno – naturalistycznym. Rosło tu wiele drzew i krzewów egzotycznych, specjalnie sprowadzanych w tym celu. Po wkroczeniu do wsi Rosjan pałac został zdewastowany i go rozebrano.

W Gąskach znajduje się latarnia morska. Budowla została usytuowana około 110 m od brzegu morskiego. Prace przy budowie zakończono w 1878 roku. Pod kopułą latarni umieszczono naftowy aparat Frensela. Według dokumentacji z 1927 roku w latarni była już zainstalowana energia elektryczna i urządzenia przesłonowe, regulowane mechanizmem zegarowym z wahadłem dla utrzymania charakterystyki światła. Obecnie w latarni umieszczona jest soczewka pierścieniowo – bębnowa4.

Średnica latarni u podstawy ma 11,3 m, natomiast grubość murów u podnóża wynosi 2,3 m. Wysokość latarni wynosi 41 m, natomiast jej szczyt znajduje się 50,20 m nad poziomem morza. Zasięg światła wynosi 23,5 Mm (mil morskich), czyli ponad 43 km. Latarnia w Gąskach ze względu na wiele zachowanych cennych elementów, jak i jej obejście – budynek mieszkalny i gospodarczy – zostały wpisane do rejestru zabytków.

Latarnia jest udostępniona do zwiedzania. Turyści mają do pokonania 227 granitowych stopni (14 pięter), by z galerii widokowej zobaczyć bezkres Bałtyku, plażę, las nadmorski oraz najbliższą okolicę w tym Ustronie Morskie.5 Ta część Gąsek, gdzie stoi latarnia w otoczeniu kilku domów, jest najbardziej malownicza, rosną tu stare drzewa oraz funkcjonuje niewielka baza rybacka.

W Ustroniu Morskim znajdują się stare domy rybackie, kilka dawnych pensjonatów z końca XIX wieku, a także kaplica z początku XX wieku, do której dobudowano duży współczesny kościół.6

Warto byłoby w tym miejscu wspomnieć o bliskich okolicach Ustronia Morskiego takich jak:

• Strzepowo – gdzie na początku wsi na pagórku, z którego rozciąga się widok na okolicę, stoi neogotycki kosciół. W miejscowości tej można podziwiać także neobarokowy pałac z drugiej połowy XIX wieku,
• Pleśna – mała wieś, którą od morza oddziela pas lasu ciągnący się z Ustronia do Gąsek. Jej sąsiedztwo stanowi wysoki brzeg klifowy oraz piaszczysta, szeroka plaża,
• Sarbinowo – znajduje się tutaj neogotycki kościół, który ma wysoką z daleka widoczną wieżę, przypominającą latarnię w pobliskich Gąskach. Największą atrakcją miejscowości jest kamienny bulwar, który powstał, gdy zabezpieczano osuwający się wysoki brzeg morski.7

Od 1 lipca do 31 sierpnia w Ustroniu Morskim trwa Ustrońskie Lato Estradowe, czyli cykl imprez rozrywkowych w amfiteatrze z udziałem znanych gwiazd polskiej estrady. Są to imprezy o różnym charakterze jak, np.: imprezy estradowe dla dzieci, grup kolonijnych, koncerty zespołów szantowych, występy iluzjonistyczne, koncerty teatralne, koncerty muzyczne.

W połowie lipca organizowane jest Przebojowe Lato z Radiem Zet i TV Polsat. W tym roku wzięli w nim udział znani prezenterzy TV Polsat – Agata Młynarska, Krzysztof Ibisz i Zygmunt Chajder oraz prezenterzy Radia ZET m.in. Rafał Bryndal. Wystąpił także zespół DE MONO i Krzysztof Krawczyk. Organizatorzy imprezy przygotowali atrakcyjny program zapewniający zabawę dla całej rodziny.

Od lipca do końca sierpnia organizowany jest także cykl imprez "Lato dla Dzieci".

^ do góry ^

Rekreacja w gminie

Turysta ma możliwość aktywnego wypoczynku poprzez korzystanie z kompleksu boisk sportowych, kortów tenisowych, sali gimnastycznej, strzelnicy sportowej. Można tu także pojeździć konno lub wybrać się bryczką na romantyczną przejażdżkę. Dużą popularnością cieszą się loty turystyczno – widokowe.

Przez gminę przebiega dalekobieżny szlak pieszy E – 9. Jest on fragmentem europejskiego szlaku prowadzącego znad Atlantyku aż do Braniewa w Polsce. Oznakowany jest na kolor czerwony. Szlak przebiega pasem nadmorskim leżącym w Strefie Chronionego Krajobrazu. Można tu podziwiać największe wzniesienia gminy:

• Lisią Górę (21 m n.p.m.),
• Krzywą Górę (35 m n.p.m.)

oraz wybrzeże klifowe stromo opadające ku plaży.8 Celem jest latarnia morska w Gąskach. Druga trasa prowadzi promenadą nadmorską i plażą do Kołobrzegu. Na trasie obok przystani rybackiej w Ustroniu Morskim na wysokiej wydmie rośnie rzadko spotykane w Polsce skupisko kilkudziesięciu buków zwyczajnych. Szlak przebiega też przez teren lotniska w Bagiczu, na którym odbywają się loty turystyczno – widokowe samolotem, motolotnią oraz skoki spadochronowe.

Staraniem władz gminy wytyczono równolegle do szlaku E – 9 szlak rowerowy. Do znanych i ciekawych szlaków należą m.in.:

• Ustronie Morskie – Gąski (szlak pieszy i rowerowy o długości 8 km),
• Ustronie Morskie – Kołobrzeg (szlak pieszy i rowerowy, długość 11 km),
• Ustronie Morskie – Rusowo (trasa rowerowa i samochodowa o długości 10 km),
• Niebieski szlak pieszy do Dębów Królewskich w Kołobrzeskim Lesie.9

Celem wyprawy na trasie Ustronie Morskie – Gąski jest latarnia morska znajdująca się w Gąskach. Można tutaj obrać dwa kierunki marszu. Pierwszy idąc wzdłuż oznakowanego szlaku w odległości 200 – 300 m od morza lub nadmorską plażą. Na trasie można zobaczyć atrakcję w postaci żelbetonowych działobitni z głęboko wkopanymi w ziemię bunkrami. Ściany w niektórych miejscach mają grubość nawet 2 m. Wielką atrakcją dla turysty jest obserwacja z mostu wpływających do wody rzeki Czerwonej na tarło troci i łososi. Taki widok można obserwować od początku września do końca listopada. Za mostem na nadmorskich wydmach stacjonuje jednostka Marynarki Wojennej Wojska Polskiego.

Szlak Ustronie Morskie – Kołobrzeg jest trasa zarówno pieszą, jak i rowerową. Trasa prowadzi od zachodniego krańca Ustronia Morskiego, Sianożęt przez Bagicz do Kołobrzegu.

Wyprawa z Ustronia Morskiego do Rusowa prowadzi przez Kukinię do zabytkowego parku krajobrazowego w Rusowie. Na trasie można zobaczyć największą w Polsce elektrownię wiatrową pod Tymieniem.

Szlak pieszy do Buków Królewskich ma doskonałe walory rekreacyjne i poznawcze, oznakowano tu 16 pomnikowych drzew. W 2000 roku na zlecenie władz gminy Ustronie Morskie powstał pierwszy szlak turystyczny do pomników przyrody: buków „Bolesław” i „Warcisław”. Planowane jest przedłużenie szlaku przez Stramniczkę, Stójkowo i Kukinię do Rusowa. „Bolesławowi” i „Warcisławowi” towarzyszą rosnące w ich pobliżu okazałe pojedyncze buki. Na trasie przejścia znajduje się pas startowy wojskowego lotniska radzieckiego w Bagiczu.

Ciekawym szlakiem jest szlak rowerowy po gminie Ustronie Morskie. Jego długość wynosi 23 km. Prowadzi przez takie miejscowości jak: Ustronie Morskie – Kukinka – Rusowo Gwizd – Wieniotowo – Ustronie Morskie. W barze rybnym w Kukinii można spróbować aż 120 wyrobów formy „Super Fish” oraz kupić świeżą rybę. W Rusowie znajduje się kściółek pw. MB Różańcowej, jest to jedna z  najstarszych świątyń chrześcijańskich na Pomorzu. Dziś liczy ponad 600 lat. Niedaleko kościoła w parku podworskim można odnaleźć pomniki przyrody: lipy, jesiony, dęby i platan klonolistny, należący do najstarszych i najokazalszych drzew tego gatunku w Polsce. W parku znajduje się także częściowa budowla przypominająca wieżę zamku krzyżackiego wraz z otaczającą go fosą oraz pozostałości architektury pałacowej.

Warto wspomnieć w tym miejscu także o szlakach rowerowych wokół największego kurortu Polskiego nad Bałtykiem jakim jest Kołobrzeg, oddalony o 11 km od Ustronia Morskiego. Istnieją one od niedawna. Oznakowanie szlaków odbiega od standardu, jako znak podstawowy użyto tutaj logo stowarzyszenia, z którego inicjatywy powstały te trasy, czyli Stowarzyszenia Turystyki Rowerowej „ Bicycl”.

Do ciekawych tras można zaliczyć m.in.:

• szlak rowerowy „Ku słońcu”,
• szlak bocianich gniazd,
• zielony szlak rowerowy, okrężny z Ustronia Morskiego,
• ścieżka rowerowa Ustronie Morskie – Sianożęty – Bagicz, oznakowana kolorem czerwonym.10

Szlak rowerowy „Ku słońcu” to trasa okrężna z Kołobrzegu. Pętla zamyka się w Grzybowie. Trasa ma długość 40 km. Dla podkreślenia rodzaju walorów tej części Wybrzeża Trzebiatowskiego i Równiny Gryfickiej szlak ten zwany jest też trasą przyrodniczo – historyczną. Przeznaczony jest dla turystów zatrzymujących się w mieście oraz w miejscowościach zachodniej części kołobrzeskiej gminy. Szlak prowadzi przez:

• Grzybowo – dużą miejscowość wypoczynkową, położoną na Wybrzeżu Trzebiatowskim nad Bałtykiem i jeziorem Resko Przymorskie. znajduje się tu pomnik przyrody – grupa 16 dębów szypułkowych w wieku ok. 250 lat,
• Karcino – wieś położoną nad Łużanką. Znajduje się tutaj kościół neogotycki pw. Podwyższenia Krzyża Świętego z 1869 roku. Na terenie przykościelnym znajduje się pomnikowy starodrzew: 27 lip drobnolistnych i dąb szypułkowy,
• Sarbia – wieś położoną nad Dębosznicą. W XVI wieku wzniesiono tutaj gotycki kościół pw. Św. Jana Chrzciciela,
• Drzonowo – wieś, w której znajduje się zespół dworsko – parkowy: neoklasycystyczny dwór i park krajobrazowy z II połowy XIX wieku oraz pomnikowy dąb szypułkowy (obwód 550 cm), buk odmiany purpurowej i żywotnik kolumnowy,
• Nowogardek – mieści się w tym miejscu wyrobisko z kruszyw mineralnych,
• Stary Borek – wieś położona nad jeziorem Borek (pow. 10 ha).

Szlak bocianich gniazd jest oznakowany niebieskim logiem „Bicycla”, rozpoczyna się w Kołobrzegu i ma długość 27,5 km. Nazwa szlaku wywodzi się od tego, że na trasie licznie występują bociany. Ponadto znajduje się tu także pomnik przyrody – grupa 43 dębów szypułkowych.

Zielony szlak rowerowy okrąża Ustronie Morskie i ma długość 23 km. Jest to jedyny szlak w regionie, który jest wytyczony i wyznaczony zgodnie ze standardami. Trasa prowadzi przez Ustronie Morskie, Wieniotowo, Gwizd, Rusowo, Kukinie i Kukinkę. Powrót do Ustronia Morskiego przebiega przez takie miejscowości jak Bagicz i Sianożęty.

Miłośnicy żywej ryby mogą doświadczyć wędkowania morskiego, a w rzekach przymorskich Parsęcie i Czerwonej łowić ryby łososiowate. Gmina Ustronie Morskie posiada czyste wody i rzadkie gatunki ryb. Przy wschodniej granicy gminy do morza uchodzi Rzeka Czerwona, a u południowych granic płynie rzeka Parsęta. Te rzeki, zwłaszcza Parsęta znane są z troci i lipienia, a także pojawiających się ostatnio coraz częściej łososi.

Rzeka Czerwona zaliczona jest do wód nizinnych, dlatego na pozwolenie wędkowania wystarczy karta Polskiego Związku Wędkarskiego.

Dla turysty atrakcją może być połów śledzi. Najlepsze miejsca połowu to ujścia rzek, dobre efekty przynosi też wędkowanie z mola w Ustroniu Morskim i Sianożętach.

W Ustroniu Morskim istnieje możliwość zabrania się na taki połów łodzią rybacka z doświadczonym rybakiem. Za najbardziej atrakcyjne wędkowanie morskie uważa się poławianie leszczy, bezpośrednio z plaży. Prawie przez cały rok można w gminie łowić takie ryby jak: troć, łosoś, lipień, pstrąg. Na rzece Czerwonej można też łowić okazy płoci morskiej – wpływa ona tu na tarło, ponadto zasobna jest w inne ryby jak: węgorze i szczupaki.

Do najczęściej odwiedzanych miejsc przez turystów w Ustroniu Morskim należy też przystań rybacka. Można tu oglądać łodzie rybackie, które wraz z wyposażeniem są wyciągane na plażę za pomocą wyciągu liniowego. Rybacy po powrocie z morza sprzedają ryby prosto z łodzi.

Spacery nadmorską plażą są atrakcyjne o każdej porze roku. Ptakami, które jako pierwsze rzucają się w oczy nad morzem, są mewy. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje mewa śmieszka. Nad Bałtykiem pospolita jest też rybitwa zwyczajna. Na brzegu morza leżą liczne muszle małży morskich. Największym bałtyckim małżem jest małgiew piaskołaz. Najpiękniejszym małżem bałtyckim jest sercówka jadalna. Jego muszla dorasta maksymalnie do 2 – 3 cm. Najczęściej można spotkać omułka jadalnego. Na plaży można też spotkać brunatne plechy morszczynu pęcherzykowatego, wyrzucanego na brzeg przez morskie fale. Marzeniem każdego turysty jest znalezienie bursztynu. Można go szukać podczas sztormów.

W okresie sezonu letniego kąpiel w morzu jest możliwa na 8 kąpieliskach strzeżonych (5 w Ustroniu Morskim i 3 w Sianożętach) o łącznej długości 1 500 m. Na plażach tych zatrudnione są zespoły ratownicze, wyposażone w odpowiedni sprzęt ratowniczy. W 2006 roku gmina zatrudniała kadrę 35 ratowników, którzy zostali przeszkoleni i przygotowani do obsługi kąpielisk strzeżonych. Ponadto dodatkowo na stanowisku strzeżonym „Radar” w Sianożętach zatrudniono lekarza, który udziela pomocy medycznej plażowiczom i turystom.

Do dodatkowych atrakcji mogących umilić pobyt turystów w gminie Ustronie Morskie i w jej najbliższej okolicy należą:

• BASTION wojskowy – przejażdżki wojskowym sprzętem pancernym po poligonie (czołg T – 55, transportery opancerzone, samochody pancerne) – ul. Koszalińska 98 (poligon przy wjeździe do Kołobrzegu),
• PAINTBALL – strzelanie z pistoletów na farbę, grochówka z wojskowym wkładem i kiełbasa na wojskowo, pamiątkowe zdjęcia, pamiątki militarne,
• FORT ADVENTURE – militarna przygoda dla małych i dużych, tor przeszkód, samochód terenowy, strzelnica, paintball, zjazdy na linach, przeprawa desantowa, wspinaczka na skrzynkach, most linowy, poszukiwanie skarbu za pomocą wykrywacza metalu, różne gry i zabawy zespołowe, wystawa sprzętu wojskowego, możliwość zorganizowania grilla, ogniska, imprezy okolicznościowej (Bałtycka 1, Kołobrzeg),
• Wesołe miasteczka – róg ul. Bolesława Chrobrego i ul. Kolejowej,
• DZIKI ZACHÓD – przejażdżki konne i na wielbłądzie, rodeo, wigwamy, ogniska i jajecznica ze strusiego jaja (Zieleniewo, za Kołobrzegiem)

Ponadto turyści mogą także przejechać się na wycieczkę kolejką turystyczną po najciekawszych trasach regionu.

^ do góry ^